Motor Yağları

Motor Yağları

İçten yanmalı motorların tümünde istisnasız şekilde motor yağı kullanılmaktadır. Her motorun teknolojisine ve yapısına göre farklı özelliklerde motor yağları kullanılmaktadır.

Motor yağında bahsedilen o meşhur viskozite kelimesinin anlamı, bir sıvının akışa direncidir. Daha basit ifadeyle yağın belirtilen sıcaklıklarda ne kadar kolay aktığını belirtir. Toplum arasında ince yağ olarak ifade edilen düşük viskoziteye sahip yağlar düşük sıcaklıklarda daha akışkanlardır. Kışın düşük derecelerde ince yağlar katılaşmadan akışkan şekilde motorunuzun hızlı şekilde zarar görmeden çalışmasını sağlar. Kalın yağlar ise yüksek viskoziteye sahiptir ve yüksek sıcaklıklarda motor içindeki parçalar üzerindeki film mukavemetini ve yağ basıncını azaltmadan çalışmaya yardımcı olur.

SAE ( Society of Automotive Engineers ) Otomotiv mühendisleri topluluğu motor ve şanzıman yağları için bir ölçek ortaya çıkarmıştır. Bu ölçek yağın belirlenmiş sıcaklık değerlerindeki viskozitesini gösterir.

Motor yağında, çoklu viskozite sistemi kullanılır bu sistem XW-XX ( Örnek; 10W-40 ) olarak derecelendirilir. “ W ” İngilizcede kış anlamına gelen winter’in baş harfidir. “W” harfi başına gelen sayı ile birlikte, sıfır ( 0 )  Fahrenheit derecesinde ( -17,8 °C ) motor yağının viskozitesini verir. Diğer değer olan “XX” ise motor yağının 212 Fahrenheit derecedeki ( 100 ° C ) viskozitesini verir. Peki, 5W-30 viskoziteye sahip bir yağdaki 5 ve 30 değerleri sayısal değer olarak tam olarak neyi ifade ediyor? Bu rakamlar SAE’nin (  Otomotiv mühendisleri topluluğu ) viskozite sınıflandırmasını ifade eden değerlerdir. Bu sınıflandırmanın tüm değerleri; Kış için 0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W Yaz için ise 16, 20, 30, 40, 50, 60 olarak belirlenmiştir. Bu sınıflandırma değerlerinin bir birimi yoktur. Çok detaya girmeden yazımıza devam edelim. Motor sıcaklığı arttıkça motor yağı incelir ve soğudukça kalınlaşır. Buna verebileceğimiz en mükemmel örnek hepimizin tecrübe ettiğini düşündüğüm balın sıcak ve soğuktaki akışkanlığı olacak. Bal soğuk havada akışkanlığını kaybeder katı ağdalı bir hal alır, sıcak havada ise tam tersi çok akışkan bir hale gelir. Motor yağının kışın kalınlaşıp yazın incelme eğilimine verdiğimiz bu örnek birebir uymaktadır. Bu nedenle, yağın özelliğini kaybedecek derecede incelmeye karşı koymasına yardımcı olacak doğru katkı maddeleri kullanılarak, bir yağ soğukken ve sıcakken başka viskozite değerleri ile derecelendirilebilir. Şimdi en basit şekilde ifade etmek gerekirse bir motor yağı ısındığında incelmeye ne kadar dirençli olursa, ikinci sayı o kadar yüksek olur. Örneğin olarak 5W-30, 5W-40’u inceleyelim. 5W-40 motor yağı 5W-30 motor yağına göre sıcak derecelerde daha az incelir. Bu da, genellikle daha iyi sızdırmazlık sağlar ve hareketli parçalar arasında daha iyi bir yağlama filmi oluşturarak aşınmayı engeller.

Düşük sıcaklıkta, motor yağının kalınlaşmaya karşı dayanıklı olması gerekir, böylece motorunuzdaki tüm hareketli parçalara daha kolay yağlanır. Özellikle ilk çalıştırmada motor yağı ortam sıcaklığı ile aynı derecededir aracınızı çalıştırdığınızda motor yağınızın akışkan durumda olması gerekir. Ayrıca, motor yağı çok kalınsa, krank milini dönmesi için motor daha fazla enerjiye ihtiyaç duyar, bu durum yakıt tüketiminizi arttıracaktır. 5W ile başlayan bir motor yağı genel olarak kış mevsiminde kullanılması tavsiye edilir. Bununla birlikte, sentetik motor yağları soğukken daha kolay akacak şekilde formüle edilerek katkı maddeleri ile iyileştirilirler, böylece 0W viskozite derecesini karşılayan testleri geçebilirler.

Motoru çalıştırdıktan sonra motor yağı ısınır. Viskozite derecelendirmesindeki ikinci sayı olan, örneğin 5W-40’taki “40”, motor yağının yüksek sıcaklıklarda daha düşük olan ikinci bir sayıya örneğin 5W-30’daki “30‘a” göre daha kalın kalacağını belirtir. Bu bilgiler ışığında aracınıza kendi çıkarımlarınızdan yola çıkarak o zaman ben aracıma şu yağı koyarım demek doğru bir seçim olmaz, aracınızın kullanım kılavuzunun önerdiği yağ viskozitesini kullanmalısınız.

 Motor yağ çeşitleri

Motor yağlarının çeşitliliği aslında motor yağının türüne bağlıdır. Fakat biz buna artık günümüzde artmış viskozite çeşitliliğini de eklemek zorundayız, zira ortada bir karmaşa var ve sınıflandırılması gerekiyor.

  • Motor Yağ Viskozitesi
  • Motor Yağ Türü 

Viskoziteye göre motor yağları

Yukarıda viskozite ile alakalı detaylı bilgi verip ne olduğu hakkında bilgilendirme yaptık. Şimdi piyasada satılan değişik viskoziteye sahip motor yağ çeşitlerinden bahsedeceğiz. Viskozite değerleri kış, yaz sıcaklık değerlerine ve araç üreticisi firmaların araçlarının motorlarında kullandığı teknolojiye göre belirlenmektedir. Araç üreticisi firmalar ürettikleri araçların kullanılacakları coğrafyaya göre motor yağı viskozitesini revize etmektedir. Norveç’ de 0W-30 kullanması önerilen bir araç Türkiye’de 0W-40 kullanması önerilir. Arabistan gibi sıcaklığın yüksek oldu iklime sahip ülkelerde 10W-60 ve 20W-60 gibi yağlar çok kullanılmaktadır. Aşağıda tabloda viskoziteye göre motor yağ çeşitlerini görebilirsiniz. Bu motor yağlarının içinde çoklu viskozite ve tekli viskozite yağlarını bir arada göreceksiniz. Bu tablo aynı zamanda SEA standartlarına göre motor yağı viskozite değerlerinin hangi sıcaklığa kadar koruma sağladığı göstermektedir. 

Yağ türüne göre motor yağları

Dört genel motor yağ türü vardır.

  • Mineral yağlar ( Geleneksel yağlar )
  • Sentetik yağlar
  • Yüksek kilometre yağlar
  • Tam Sentetik Yağlar

Mineral motor yağı

Tarihsel bir yaklaşımla geleneksel motor yağı en yaygın yağ türüdür. Ortalama ve düşük kilometre kullanım mesafesine ve basit bir motor tasarımına ( teknolojisine ) sahip hafif ticari ve otomobiller için uygundur. Sentetik veya yarı sentetik yağ gibi, geleneksel motor yağı da macerasına ham petrol olarak başlar. Farklı kimyasal katkılarla rafine edilerek kullanılabilir motor yağı haline getirilmektedir.

Geleneksel motor yağının faydaları; 

Size burada öve öve bitiremeyeceğim faydalarını yazmak çok isterdim fakat üzgünüm ki sadece fiyat avantajı var. Mineral yağlar motor yağlarının en basit ve ekonomik halidir. Eğer aracınız mineral yağ kullanımına uygunsa, sentetik bir motor yağına ödeyeceğiniz paranın en fazla yarısını vererek mineral yağ satın alabilirsiniz. Mineral yağlar sentetik yağlar gibi özel formüllerle katık karışımlarına sahip olmadıkları için yüksek sıcaklıklarda çok iyi performans gösteremez ya da düşük sıcaklıklarda akışkanlığını çok iyi koruyamaz.

Mineral yağlar sentetik yağlarla karıştırılır mı?

Çeşitli yağ türlerinin birbiri ile karıştırılmasını önermiyoruz. Motor yağları (yarı sentetik, mineral veya tam sentetik bir yağ olsun) temel olarak baz yağların ve katkı (katık) maddelerinin bir kombinasyonudur. Sentetik baz yağlar, hemen hemen motordaki tüm kirlilikleri giderilecek şekilde üretilir. En kaliteli ve ileri teknolojik katkı maddelerini de içerirler. Mineral baz yağlar ise doğal olmasından kaynaklı olarak saf değildir ve içlerinde kullanılan katkı maddeleri kaliteli ve teknolojik değildir. Bunun sebebi kullanıldığı motorun basitliğinin buna ihtiyaç duymamasıdır. Mineral yağ kullanan motorunuza biraz da sentetik yağ koyayım temizlesin veya iyi gelir düşüncelerinin sonucu aynı şekilde olmamaktadır. Koyduğunuz sentetik yağı seyreltmiş ve özelliğinin azalmasına sebep olursunuz. Bunun dışında ekonomik olan yağ değişimini işe yaramayacak bir yöntemle pahalıya mal edersiniz.

Sentetik yağlar

Sentetik harman motor yağları, güzel yapılmış bir yemeğe benzer. Birçok ürünün bir araya gelerek ortaya çıkardığı mükemmel lezzet! Sentetik motor yağı nedir? Sentetik motor yağı, mineral ve tam sentetik yağın en iyi özelliklerini bir araya getirilmesi ile oluşturulmuş yağ çeşididir. Yarı sentetik olarak adlandırılan bu yağ tam sentetik yağın önemli özelliklerini taşıyan ve maliyet olarak tam sentetik yağlardan daha ekonomik olan piyasada en çok tercih edilen yağ türüdür.

Yarı sentetik yağ ile tam sentetik yağ arasındaki fark nedir?

Yarı sentetik yağlar, hem sentetik hem de mineral baz yağların yanı sıra bazı katkı maddelerinin ( katık ) bir karışımıdır. Kimyasal pek çok farklı yanı olsa da, yarı sentetik motor yağı, tam bir sentetik motor yağının birçok özelliğini taşır. Tam sentetik motor yağları, yarı sentetik motor yağı karışımlarına göre daha fazla saflık içerirler. Yarı sentetik motor yağları daha az saflık içerse dahi oksidasyona ( oksitlenme ) karşı yüksek direnç sağlar ve aşırı sıcaklıklarda performanslarını korurlar.

Sentetik motor yağı karışımları, motorlarına ağır yük bindiren, çekme veya off-road gibi faaliyetlerde bulunan araç sürücüleri için iyi bir seçimdir. Yarı sentetik motor yağı, üstün motor koruması ve uygun fiyat isteyen sürücüler arasında giderek daha popüler hale geliyor. 

Yüksek kilometre yağları

Aracınız 200.000 km ve daha üstü kilometrelere ulaşmışsa yüksek kilometre yağ kullanmanız uygun olacaktır. Bu tarz yağlar yüksek kilometrelere ulaşmış araçlar için özel olarak dizayn edilmiş yağlardır. Bu tip yağlar, yağ tüketimini azaltmaya, yağ sızıntılarını ve motor içindeki aşınmaları tolere etmeye yardımcı olabilir. Tüm bunların dışında eski motorlarda oluşan duman ve emisyonu da azaltmaya yardımcı olur.

Arabamın yüksek kilometre motor yağına ihtiyacı var mı? 

Daha önce aracınızda hiç uzun kilometre motor yağı kullanmadıysanız, aklınıza gelen ilk şeyler; “yüksek maliyete değer mi?” ve “Yüksek kilometre motor yağları normal yağdan gerçekten farkı nedir ?” Yapılan araştırmalara göre, birkaç fark vardır.

Bu farklardan en önemlisi, yüksek kilometreli motor yağlarının özel sızdırmazlık katkılarıyla donatılmış olması. Bir araba veya hafif ticari araç yağ sızdırıyorsa büyük olasılıkla motorunuzda bulunan contalar bozulmaya başlamıştır. Motorunuzda bulunan contalar, doğal olarak zamanla soğukluk ve sıcaklık farkından dolayı bozulabilecek bir malzeme olan kauçuktan yapılmıştır. Zaman geçtikçe kauçuk büzüşebilir ve çatlayabilir. Yüksek kilometre motor yağları tam olarak burada devreye giriyor. Eskimiş yıpranmış sızdırmazlık kauçuklarının yıpranmış kopmuş ya da çatlamış noktalarına dolgu yaparak yağ sızıntısını engelliyor. Yüksek kilometre motor yağları, motorunuzda bulunan contaları ilk günkü haline getiremez böyle bir özelliği yoktur sadece kauçuk contaları yumuşatarak görevlerini yerlerine getirebilmelerini sağlar.

Yüksek kilometre motor yağları ayrıca antioksidanlar, deterjanlar ve aşınma sürtünme katkı maddeleri içerir. Motorunuz 200.000 kilometreden daha az olsa bile, yüksek kilometreli bir motor yağı kullanmakta herhangi bir problem yoktur.

Tam sentetik motor yağı nedir?

Genellikle tam sentetik motor yağı olarak da adlandırılan sentetik motor yağı, full sentetik veya sentetik yağ olarak adlandırıldığını da duyarsınız. Üst düzey performans ve yüksek yağlama özelliği gerektiren araçlar için dizayn edilmiştir. Yarı sentetik motor yağları ve mineral motor yağlarından daha yüksek viskozite seviyelerine ve oksidasyon (oksitlenme) ile termal bozulmaya karşı yüksek direnç sağlar. Motor yağı söz konusu olduğunda tam sentetik motor yağı “ en iyinin en iyisi” olarak tabir edilir. Fakat tam sentetik yağlar her araç için doğru tercih değildir. Örnek vermek gerekirse, 1990 modelden eski emektarınıza tam sentetik yağ koymanız kötü sonuçlara yol açabilir. 

Sentetik yağı içinde bulunan katkılar motor contalarım için riskli mi?

Bazı araç kullanıcıları sentetik motor yağlarının conta arızasına neden olduğuna inanmaktadır. Bu sentetik yağların ilk formüle edildiği zamanda bir olasılık olsa da, günümüzde sentetik yağlar teknolojiyi arkasına alarak uzun bir yol kat etti ve artık motorunuzun içinde bulunan herhangi bir parçaya veya turbonuzun herhangi bir bileşenine zarar vermiyor. Motorda bulunan contalar sonsuza kadar dayanmaz (sonuçta kauçuktan üretiliyorlar), bu nedenle contaların zamanla doğal olarak yıprandığını unutmayın. Contalarınızda eskime yıpranma ya da çatlama olduğundan şüpheleniyorsanız veya sızıntı şikayetiniz varsa tamircinize danışıp yüksek kilometre motor yağı kullanmayı deneyebilirsiniz.

Tam sentetik motor yağı sızıntıya neden oluyor mu?

Hayır kesinlikle. Tam sentetik motor yağları sızıntıya neden olmaz veya sızmaz. Viskoziteleri nedeniyle tam sentetik motor yağı mineral motor yağdan çok önce sızıntıyı ortaya çıkaracaktır. Fakat bu sızıntının sebebi sentetik motor yağı değildir. Sentetik motor yağları, mineral motor yağlarından daha küçük moleküllere sahiptir, bu nedenle tespit edilemeyecek kadar küçük çatlaklardan sızma olasılığı daha yüksektir.

Motor yağı neler içerir?

Tarihsel olarak geçmişte motor yağı, motor parçalarının birbiri arasındaki sürtünmeyi azaltarak aşınmayı engelleyen ve motor ısısını düşürerek motoru koruma altına almak için kullanılan baz yağ ve katkı maddelerinden oluşan bir karışımdı.

Tüm bu özelliklerle birlikte, yeni eklenen formüllerle birlikte sentetik yağlar elde edilmeye başlandı. Modern zamana ayak uyduran sentetik motor yağları , çeşitli görevleri yerine getirmek için çok farklı katkılar ile zenginleştirilerek ortaya kusursuz tam koruma sağlayan sentetik yağlar çıktı. 

Sentetik motor yağlarını mükemmelliğe taşıyan görevler neler bir bakalım;

  • Hareketli parçaların birbirinden ayrılması ve yağlanması
  • Motor yakıt sarfiyatını azaltma
  • Motor aşınmasının azaltılması
  • Motor içerisinde bulunan bileşenlerde tortu oluşmasını önlemeye yardımcı olma
  • Motor soğutmasında üst düzey etkin olma
  • Çok çeşitli ( yüksek ve alçak ) sıcaklıklarda koruma sağlama
  • Egzoz emisyon sisteminin korunmasına yardımcı olmak

Bu saydığımız özellikler ışığında, modern sentetik motor yağları, yağlamaktan çok daha fazlasını yapar. Motor performans artırılması ve motor aşınma korumasının yanında tüm hareketli motor bileşenlerinin korunmasından sorumludur.

Motor yağı temel de iki ana bileşenden oluşur, baz yağlar ve katkı ( katık ) maddeleri. Baz yağlar motor yağlarının toplamının % 70-90’ını oluşturur. Baz yağlar doğal gaz veya ham petrolden üretilir. Katkı ( katıklar ) maddeleri kalan % 10-30 arasında değişen oranlarda baz yağa eklenir ve çeşitli kimyasal maddeler içerirler.